Research Article

Seroprevalences of Hepatitis B, Hepatitis C, HIV of the Healthcare Workers in the Gaziantep University Sahinbey Research and Training Hospital

10.4274/Vhd.69188

  • Vuslat KEÇİK BOŞNAK
  • İlkay KARAOĞLAN
  • Mustafa NAMIDURU
  • Ahmet ŞAHİN

Viral Hepat J 2013;19(1):11-14

Objective:

Hepatitis B virus (HBV), hepatitis C virus (HCV) and human immunodeficiency virus (HIV) infections, are an important health problem that threatens human health. Healthcare workers have an increased risk of being infected with a lot of pathogens. In this study it was aimed to investigate the seroprevalences of HBV, HCV and HIV among healthcare workers in Gaziantep University Medical Faculty Sahinbey Research and Training Hospital.

Materials and Methods:

One hundred eleven nurses and 88 staff (cleaning staff, emergency medical technician) for a total of 199 healthcare workers in serum samples for hepatitis B surface antigen (HBsAg), antibody against hepatitis B surface (anti-HBs), HCV antibody (anti-HCV) and HIV antibody (anti-HIV) markers were measured by ELISA method based on the method of chemiluminescent immunoassay. Participants in the study, a questionnaire containing questions about hepatitis B vaccine was applied.

Results:

One hundred eleven nurses of mean age of 28.5 ± 4.24 years; mean age of 88 staff personnel was 31.7 ± 5.8 years were included in the study. None of these patients found HCV antibody and HIV antibody. A total of 88 nurses, only one (0.9%) was positive for HBsAg. HbsAg positivity was 0.5% among all healthcare workers included in the study. It was also seen that 98 nurses (88.28%) and 64 staff (72.72%) had anti-HBs positivity. Anti-HBs was found to be negative as 11.71% in nurses and 27.27% in staff personnel. Anti-HBs were negative among 20 (10.05%) healthcare workers, although they indicated that they had been vaccinated against HBV.

Conclusion:

Healthcare workers who are at high risk of infection for HBV, HCV, HIV should be screened to determine whether they are infected with those viruses and should be vaccinated against HBV who are not immunized. For the prevention of blood-borne diseases, vaccination is an effective and standard infection control measures are necessary.

Keywords: HBV, HCV, HIV, seroprevalence, healthcare workers

Giris

Hepatit B virüs (HBV), hepatit C virüs (HCV) ve Insan Immün Yetmezlik Virüsü (HIV) kan ve cinsel yolla bulasan viral etkenlerdir. Du¨nya Saglik Örgu¨tu¨nu¨n (DSÖ) verilerine göre du¨nya nu¨fusunun u¨çte birinden fazlasinin HBV ile enfekte oldugu tahmin edilmektedir (1). HBV enfeksiyonlari akut enfeksiyon döneminde hayati tehdit edebilecegi gibi ilerlemis vakalarda kronik hepatit, siroz ve hepatosellüler karsinoma (HSK) gibi önemli komplikasyonlara yol açabilmektedir (2). Du¨nyada farkli bölgelerde endemisite degismektedir. Ülkemiz orta endemisite bölgeleri arasinda yer almaktadir (2,3) Özellikle kan transfüzyonu sonrasi bulasan ve kroniklesebilen bir diger viral hepatit etkeni hepatit C virüsudur. HCV seroprevalansi du¨nyada %0,5-2 u¨lkemizde ise degisik çalismalarda degisik oranlar verilmekle beraber saglik personelinde %1,6 kan donörlerinde %0,3-0,5 oldugu bildirilmektedir (3). HCV ile enfekte olanlarin yaklasik %10-20’sinde 20-30 yil içinde siroz gelismekte bunlarin da %15’inde HSK meydana gelmektedir. Yine kan yoluyla ve cinsel yolla geçebilen bir diger önemli etken de HIV’dir. Ülkemizde T.C. Saglik Bakanligi Aralik 2010 verilerine göre 4525 HIV/AIDS hastasi bulunmaktadir. Saglik çalisanlari mesleki maruziyet nedeniyle kan yoluyla bulasan enfeksiyonlar açisindan risk altindadir. DSÖ verilerine göre dünya çapinda 85 milyondan fazla saglik personeli kontamine tibbi aletlerle devamli yaralanmaya maruz kalmaktadir (4). Özellikle ameliyathane, yogun bakim, laboratuvar ve acil servislerde çalisanlar kan, vu¨cut sivilari gibi enfekte hasta materyalleri ile temas etmektedirler. Bu durum kan yoluyla bulasan hastalik etkenleriyle daha sik karsilasmalarina yol açmaktadir. Bu çalismada, Gaziantep Üniversitesi Tip Fakültesi Sahinbey Arastirma ve Uygulama Hastanesi saglik çalisanlarinda HBV, HCV ve HIV seropozitifliginin arastirilmasi amaçlanmistir.


Gereç ve Yöntem

Gaziantep Üniversitesi Sahinbey Arastirma ve Uygulama Hastanesi’nde çalisan 111’i hemsire ve 88’i yardimci personel (temizlik personeli, acil tip teknikeri) toplam 199 saglik çalisani çalismaya dahil edildi. Saglik çalisaninin kanlari santrifu¨j edilerek serumlari ayrilip, lipemik ve hemolizli serumlar çalismaya dahil edilmedi. Serum örnekleri bekletilmeden ayni gu¨n kemilüminesans esasina dayanan ELISA yöntemiyle, HBsAg, Anti-HCV ve Anti-HIV parametreleri yönünden çalisildi. Çalismaya katilanlara, Hepatit B asisi yaptirip yaptirmadiklarina yönelik soru içeren bir anket uygulandi. Elde edilen veriler sayi ve yüzdelik hesaplama kullanilarak degerlendirildi.


Bulgular

Çalismaya dahil edilen hemsirelerin yas ortalamasi 28,5±4,24 yil, yardimci personellerin yas ortalamasi ise 31,7±5,8 yil idi. Hemsirelerin 54’ü (65) cerrahi birimlerde, 57’si (35) dahili birimlerde, yardimci personelin ise 35’i (77) cerrahi birimlerde, 53’ü (23) dahili birimlerde çalisiyordu. Saglik çalisanlarinin hiçbirinde Anti-HCV ve Anti-HIV pozitifligine rastlanmadi. Yardimci personelde HBsAg pozitifligine rastlanmadi. Hemsireler arasinda acil servisde çalisan bir hemsirede (9) HBsAg pozitif idi. Çalismaya dahil edilen tüm saglik çalisanlarinda %0.5 oraninda HBsAg pozitif idi. Anti-HBs pozitifligi hemsirelerde 98 (28), yardimci personelde 64 (72) idi. Anti-HBs negatifligi hemsirelerde %11,71, yardimci saglik personelinde %27,27 olarak tespit edildi. Tüm saglik çalisanlarina uygulanan ankette; asi yaptirdigini ifade eden sayisi hemsirelerde 92 (88), yardimci personelde ise toplam 61 (31) idi. 20 (5) saglik çalisaninda asi yaptirdigini ifade etmesine ragmen Anti-HBs negatif idi. Asi yaptirdigini ifade etmesine ragmen Anti-HBs sonucu negatif olan sayisi hemsirelerde 6 (52), yardimci personelde 14 (95) idi (Tablo 1).


Tartisma

Viral hepatitler dünyada ve ülkemizde önemli halk sagligi sorunlarindandir. Yasam standartlarinin yükselmesi, asilama programlarinin yayginlasmasi, toplumsal bilincin ve farkindaligin olusmasina ragmen HBV, HCV, HIV enfeksiyonlari günümüzde hala önemini korumaktadir (5,6). HBV enfeksiyonu viral hepatitler arasinda en yüksek bulasma riski tasiyan enfeksiyondur ve dünyadaki primer hepatosellüler karsinom olgularinin %80’inden sorumludur. Gelismis bati ülkelerinde tasiyicilik sikligi %1’den düsük iken, gelismekte olan bazi ülkelerde (örnegin Güneydogu Asya’da) %20’yi geçmektedir. DSÖ ve Uluslararasi Çalisma Örgütü 1992 yilinda HBV enfeksiyonunu saglik çalisanlari için meslek hastaligi olarak kabul etmis ve Saglik Bakanligi 1996’da saglik çalisanlarinin bu virüs açisindan taranarak uygun kisilerin asilamasini baslatmistir (7,8). Bu virüslerle saglik çalisaninin enfeksiyonu daha çok kan veya vücut sivilari (parenteral), enfekte kisilerle yakin temas (horizontal) ve perkutan yaralanmalar ile iliskilidir (13). Türkiye’de Genisletilmis Bagisiklama Programi ve Hepatit B Kontrol programi kapsaminda dis hekimleri de dahil tüm saglik çalisanlari ve tanimlanan diger risk gruplari ile yenidogan her bebek hepatit B asi programina alinmaktadir (9). Ülkemizde saglik çalisanlarinda yapilmis olan seroprevalans çalismalarinda HBsAg seropozitifligi; Ersöz ve arkadaslarinin yaptigi çalismada %2 (10), Öksüz ve arkadaslarinin yaptigi çalismada %1,7 (11), Tekin ve arkadaslarinin yaptigi çalismada %1,1 (12), Inci ve arkadaslarinin yaptigi çalismada ise %1 olarak bulunmustur (13). Bizim çalismamizda HBsAg seropozitifligi %0,5 olarak tespit edildi. Çalismamizda tespit edilen oranin diger çalismalara göre daha düsük olmasini, çalisan saglik personeline konuyla ilgili egitimler verilmesine, alinan korunma önlemlerinin etkinligine, saglik çalisanlarinin aralikli kontrolüne ve asilama programina alinmasina bagli oldugunu düsünmekteyiz. Saglik çalisaninda hepatit B asi takvimi tamamlandiktan sonra uygun zamanda Anti-HBs titrelerine de bakmak gereklidir. Inci ve arkadaslarinin yapmis oldugu çalismada saglik çalisaninda Anti-HBs pozitifligi orani %62,7 olarak bulunmustur (13). Yine Güzelant ve arkadaslarinin çalismasinda saglik çalisanlarinda %41,2 oraninda Anti-HBs pozitifligi tespit edilmistir (14). Bizim çalismamizda Anti-HBs pozitifligi %81,4 olarak bulunmustur. Bu oranin diger çalismalara göre yüksek olmasinin nedeninin konunun öneminin saglik çalisanina belli periyotlarla egitimler seklinde verilmesine ve saglik çalisaninin aralikli olarak kontrolüne bagli oldugunu düsünmekteyiz. Yapilan çalismalarda arastirilan parametreler arasinda dogal bagisiklik ve asi ile kazanilan bagisiklikla ilgili veriler de bulunmaktadir. Düzce Atatürk Devlet Hastanesi çalisanlarinda yapilan çalismada personelin %18,2’sinde dogal bagisiklik, %75.7’sinde asiya bagli bagisiklik oldugu bulunmustur (15). Güzelant ve arkadaslarinin yapmis olduklari bir çalismada dogal bagisiklik orani %12,1, asili bagisiklik orani %87,9 olarak bulunmustur (14). Bizim çalismamizda ise asiya bagli bagisiklik orani %76,8 olarak bulunurken, %10,05 oraninda çalisanda asi yaptirdigini ifade etmesine ragmen Anti-HBs negatif bulunmustur. HBV asisina yanitsizlik ya da du¨su¨k yanitta risk faktörleri olarak; 40 yasin üstünde olmak, obezite, cinsiyet, kronik hastaliklarin (kronik renal yetmezlik, kronik karaciger hastaligi, HIV, Diabetes Mellitus, Çölyak hastaligi) varligi ve sigara içimi gibi faktörler sorumludur (16). Dinç But ve arkadaslari çalismalarinda, eslik eden hastaligi bulunmayan ayni yas grubundaki olgularda %21 oraninda asiya yanitsizlik orani bulmuslardir (17). Ayni çalismada hepatit B asisina yanitta, bagisiklamanin etkinligi ile orantili olarak total IgG1 alt tipindeki artisin diger alt tiplere göre daha fazla oldugu tespit edilmistir. Bizim çalismamizda bu gruba giren saglik çalisaninin detayli özgeçmisleri sorgulandiginda yandas hastalik bulunamamistir. Azalmis yanitta yardimci personel grubunda sigara içme oranindaki yüksekligin bir risk faktörü olabilecegi düsüncesindeyiz. Hepatit B’nin önemi %5 civarinda kroniklesme göstermesi ve bunlarin önemli bir bölümünün de karaciger sirozu ve HSK’ya dönüsmesinden kaynaklanmaktadir (14). Hepatit C çok daha yüksek oranda kroniklesme egilimindedir. Ülkemizde HCV seropozitifligi ile ilgili degisik çalismalar yapilmistir. Ersöz ve arkadaslarinin yaptigi çalismada %0,4 (10), Uzun ve arkadaslarinin yaptigi çalismada %0,28 (18), Kaya ve arkadaslarinin yaptigi çalismada ise %0,52 (19) HCV pozitifligi tespit edilmistir. Bizim çalismamizda saglik çalisaninda Anti-HCV seropozitifligine rastlanmamistir. Bu oranin düsüklügünün; penetran yaralanmalardan korunmak için verilen egitimlerle ilgili olabilecegi düsünülmektedir. DSÖ’nün 2010 verilerine göre dünyada ortalama 33,3 milyon kisi HIV ile enfektedir (20). Anti-HIV seroprevalansi ile ilgili yapilmis %0,01 ile %4,7 arasinda degisen oranlarda bildirilmis çalismalar vardir (21-23). Güzelant ve ark. kan vericilerinde ve saglik çalisanlarinda yaptiklari çalismada her iki grupta HIV seropozitifligine rastlamadiklarini bildirmislerdir (14). Bölükbas ve ark.’nin saglik çalisanlarinda yapmis olduklari çalismalarda da herhangi bir HIV seropozitifligi saptayamamislardir (23). HIV seropozitifliginin saptanmadigi yapilmis baska çalismalar da vardir (12,13,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24). Bizim çalismamizda da bu çalismalarla uyumlu olarak, arastirilan saglik çalisaninin hiçbirinde anti-HIV pozitifligine rastlanmamistir.


Sonuçlar

Saglik çalisaninin aralikli olarak seropozitiflik açisindan taranmasi, HBV açisindan seronegatif olanlarin asilama programina alinmasi büyük önem tasimaktadir. Özellikle asili oldugunu ifade eden saglik çalisaninda, yeni asi yaptiranlarda ve daha önce asili olanlarda asilama sonrasi uygun zamanda Anti-HBs titrelerinin kontrol edilmesi gerekmektedir. HCV ve HIV enfeksiyonu yönünden ise koruyucu önlemlerin alinmasi ve bunlara titizlikle uyulmasi bu enfeksiyonlardan korunma saglayacaktir.


1. Eyigu¨n CP, Avci IY, Hepatit B ve D viru¨sleri. Eds: Basustaoglu A, Kubar A, Yildiran ST, Tanyu¨ksel M. Klinik Mikrobiyoloji Cilt 2. . Baski Atlas kitapç 9

2. Demir I, Kaya S, Demirci M, Cicioglu-Aridogan B, Isparta ili saglik personelinde hepatit B virüs seropozitifliginin arastirilmasi. Infesiyon Derg. 2006,20-183

3. Akca, G, Dis hekimliginde kan yoluyla bulasan viral enfeksiyonlar ve önemi. Hastane Infeksiyonlari Dergisi 2008.12 200812

4. Akçam Z, Akçam M, Coskun M, Sünbül M, Hastane personelinin viral hepatitler ve Hepatit B asisi ile ilgili bilgi düzeyinin degerlendirilmesi. Viral Hepatit Derg. 2003,8-32

5. Polat M, güt S, Orhan H, Sucakli MB, Isparta ve Burdur&rsquoda çalisan hemsirelerin Hepatit B virus enfeksiyonu konusundaki bilgi, tutum ve davranislari. Viral Hepatit Derg. 2006,11-89

6. Kunches LM, Craven DE, Werner BG, Jacobs LM, Hepatitis B exposure in emergency medical personel. Prevalence of serologic markers and need for immunization. Am J Med. 1983,75-269

7. Ergönül O, Isik H, Baykam N, Erbay A, Dokuzoguz B, Müftüoglu O, Ankara Numune Egitim Arastirma Hastanesi&rsquonde saglik çalisanlarinda hepatit B infeksiyonu. Viral Hepatit Derg. 2001,2-327

8. Genisletilmis Bagisiklama Programi Genelgesi, Saglik Bakanligi Temel Saglik Hizmetleri Genel Müdürlügü

9. Ersöz G, Sahin E, Kandemir , Kurt , Delialioglu N, Kaya A, ve ark, Mersin Üniversitesi Tip Fakültesi Hastanesi saglik personelinde HAV, HBV, HCV seroprevalansi ve hepatit B asilamasi. Viral Hepatit Derg. 2006,11-84

10. ksüz S, Yildirim M, zaydin Ç, Sahin I, Arabaci H, Gemici G, Bir devlet hastanesi çalisanlarinda HBV ve HCV seroprevalansinin arastirilmasi. ANKEM Derg. 2009,23-30

11. Tekin A, Deveci , Bir devlet Hastanesi ç

12. Inci M, Aksebzeci AT, Yagmur G, Kartal B, Emiroglu M, Erdem Y, Hastane çalisanlarinda HBV, HCV ve HIV seropozitifliginin arastirilmasi. Türk Hij Den Biyol Derg. 2009,66-59

13. Güzelant A, Kurtoglu MG, Kaya M, Kesli R, Baysal B, Kan vericilerinde ve bir agiz-dis sagligi merkezi çalisanlarinda hepatit B, hepatit C ve HIV seroprevalansi ile vericilerde risk faktörlerinin arastirilmasi. Infeksiyon Derg. 2008,22-189

14. Sencan I, Sahin I, Kaya D, Bahtiyar Z, Bir devlet hastanesi çalisanlarinda HBV ve HCV seroprevalansinin arastirilmasi. ANKEM Derg. 2009,23-30

15. Hepatitis B vaccines, Wkly Epidemiol Rec. 2009,84-405

16. Dinç But A, Ersoy Y, zerol IH, Firat M, Hepatit B Asilamasindan Sonra Saglikli Eriskinlerde Serum IGg Alt Tipleri Ve Anti-Hbs Yanitinin Arastirilmasi Mikrobiyoloji Bült. 2005,39-483

17. Uzun C, Kan donörlerinde Hbs Ag, Anti-HCV, Anti-HIV ve RPR sonuçlarinin degerlendirilmesi. Türk Mikrobiyol Cem Derg. 2008,38-143

18. Kaya S, Aridogan BC, Adiloglu AK, Demirci M, Isparta Bölgesi Kan Donörlerinde HBsAg ve anti-HCV seroprevalansi. SDÜ Tip Fak Derg. 2005,12-36

19. Uyanik MH, Malçok HK, Aktas O, Kan donörlerinde hepatit B, hepatit C ve HIV-1/2 seroprevelansi. Atatürk Üniv Tip Derg. 2008,38-143

20. Arabaci F, Sahin HA, Sahin I, Kartal S, Kan donörlerinde HBV, HCV, HIV ve VDRL seropozitifligi. Klimik Derg. 2003,16-18

21. Bölükbas FF, Zeyrek F, Bölükbas C, Zeyrek CD, Uzunköy A, Tabur S, ve ark, Hasta bakimi ve hastane hijyeninden sorumlu saglik personelinde HBV, HCV ve HIV sikligi. Viral Hepatit Derg. 2004,9-89

22. Baysal B, Kaya S, Bir Egitim Arastirma Hastanesi Personelinde HBV, HCV ve HIV Seroprevalansi. Viral Hepatit Derg. 2012,18-94